Καλώς ορίσατε στη 14η διοργάνωση του Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας. Η φετινή έκδοση επαναφέρει το ερώτημα τι μπορεί να προσφέρει ένα φεστιβάλ χωρίς υψηλό προϋπολογισμό, αστραφτερές σταρ ή πολύφερνους χορηγούς. Πιστεύουμε ότι προσφέρει μια ευκαιρία στοχασμού σε καίρια ζητήματα: την επιβίωση του κινηματογράφου («ο κινηματογράφος πέθανε - ζήτω ο κινηματογράφος!»), την επικαιρότητα του αρχείου ως θεωρητικής αλλά και πρακτικής ενασχόλησης, τη σχέση του κινηματογράφου με την Ιστορία, καθώς και τα κρίσιμα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα της συγκυρίας, όπως πόλεμοι, μεταναστευτικά ρεύματα και ενδυνάμωση αυταρχικών πολιτικών. Αναδεικνύεται επίσης η ανάγκη συγκρότησης μακροπρόθεσμης αρχειακής πολιτικής από την ελληνική πολιτεία. Οι προβληματισμοί αυτοί συγκινούν δημιουργούς, ακαδημαϊκούς, επιμελητές και πολιτιστικούς φορείς, και τους ευχαριστούμε ολόψυχα για την υποστήριξή τους.

Στο Διεθνές Διαγωνιστικό παρουσιάζονται δέκα ταινίες από μεγάλα διεθνή φεστιβάλ. Δραματουργικά τεχνάσματα, όπως το παιδικό βλέμμα, χρησιμοποιούνται καταγγελτικά ή ως προαναγγελία μιας οικολογικής και εξισωτικής ουτοπίας. Άλλες ταινίες συνθέτουν εξωτερικά και εσωτερικά τοπία, αποτυπώνοντας τα ρευστά όρια ανάμεσα στον ορατό και τον αόρατο κόσμο, στο ανθρώπινο και στο ζωικό, αναζητώντας συνύπαρξη ή εξέγερση. Η Ιστορία εμφανίζεται ως εφιαλτικό παρόν, ανολοκλήρωτη παρακαταθήκη ή λυρική ελεγεία για έναν ιδανικό Τόπο.

Στο διαγωνιστικό τμήμα Reframing Images, σε συνεργασία με την ARTWORKS, προβάλλονται είκοσι τέσσερις ταινίες. Με χρήση πολλαπλών φορμά (8mm και 16mm) και πειραματισμό με εφέ, χειροποίητο animation, τεχνητή νοημοσύνη και αρχειακό υλικό, σκηνοθέτριες και σκηνοθέτες από Ελλάδα, Βαλκάνια, Μέση Ανατολή και Η.Π.Α. στοχάζονται πάνω στα όρια του κινηματογράφου και στα προβλήματα της σύγχρονης συγκυρίας.

Το φεστιβάλ τιμά τον αλχημιστή των εικόνων Θανάση Ρεντζή, κεντρική μορφή του ελληνικού πειραματικού κινηματογράφου. Το έργο του, με δημιουργίες όπως η Βιο-γραφία, το Fiction και ο Ηλεκτρικός Άγγελος, αποτελεί θεμελιώδη παρακαταθήκη για την καθιέρωση του μοντερνισμού στον ελληνικό κινηματογράφο.

Στον Θάνο Αναστόπουλο απονέμεται το Ειδικό Βραβείο για το έργο του. Ανήκει σε μια γενιά δημιουργών αντιμέτωπη με το δίλημμα της «πατροκτονίας» απέναντι στον Αγγελόπουλο ή της χάραξης προσωπικής διαδρομής. Ο Αναστόπουλος επέλεξε τη δεύτερη οδό, προσφέροντας στην περίοδο της κρίσης ουμανιστικά έργα όπως η Διόρθωση και η Κόρη.

Στο πλαίσιο του Arsenal on Location, του γερμανικού Ινστιτούτο Κινηματογράφου και Βίντεο Τέχνης και με την υποστήριξη του Ινστιτούτου Γκαίτε Αθήνας,
παρουσιάζεται το πρόγραμμα Μετακινήσεις: Αρχείο και Μνήμη. Δέκα ταινίες διερευνούν τις έννοιες της μετανάστευσης και της μνήμης, δημιουργώντας διάλογο ανάμεσα σε έργα από τα αρχεία του Άρσεναλ και της Ταινιοθήκης. Στο φεστιβάλ θα παραβρεθούν σημαντικές σκηνοθέτες από Ελλάδα, Γερμανία και Αίγυπτο, καθώς και η διευθύντρια του Άρσεναλ, Στεφανί Στρατχάους.

Η καλεσμένη σκηνοθέτρια Μαρία Κουρκούτα επιμελήθηκε το πρόγραμμα Σαντάλ Ακερμάν – Ζαν-Γκαμπριέλ Περιό: Κινηματογραφώντας πολιτικά. Στο φεστιβάλ θα παραβρεθούν η μοντέζ και συνεργάτιδα της Ακερμάν, Κλερ Άθερτον, και ο Ζαν-Γκαμπριέλ Περιό, διερευνώντας το ερώτημα: τι είναι ο πολιτικός κινηματογράφος σήμερα.

Στις Ειδικές Προβολές, η ταινία Δύο εποχές, δύο άγνωστοι του Σο Μιγιάκε θα ανοίξει το φεστιβάλ, ενώ στην τελετή βράβευσης του Διαγωνιστικού Τμήματος θα προβληθεί το Kontinental ’25 του Ράντου Ζούντε, που θα βρίσκεται στην Αθήνα για να παρουσιάσει και το ντοκιμαντέρ του Η αναχώρηση των τρένων. Μεταξύ άλλων, θα προβληθεί η ταινία Singapore Sling του Νίκου Νικολαΐδη, συνοδευόμενη από την παρουσίαση του ομότιτλου βιβλίου.

Στις Αποκατεστημένες και Υπέροχες παρουσιάζονται το νεορεαλιστικό Πικρό ψωμί του Γρήγορη Γρηγορίου και το ντοκιμαντέρ Άνεμοι του Απόστολου Κρυωνά, αποκατεστημένα και ψηφιοποιημένα από το νέο εργαστήριο της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Το βωβό αριστουργημα του Σιοστρομ Άνεμος θα προβλήθει με συνοδεία ζωντανής μουσικής απο τον Λόλεκ. Ο Εχσάν Κοσμπάχτ, σκηνοθέτης και επιμελητής του Il Cinema Ritrovato της Μπολόνια, παρουσιάζει έξι σημαντικές αποκατεστημένες ταινίες από την ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου.

Ευχαριστούμε θερμά την Υπουργό Πολιτισμού, Δρ. Λίνα Μενδώνη, και τον Περιφερειάρχη Αττικής, κ. Νίκο Χαρδαλιά. Ευχαριστίες επίσης στα στελέχη της Διαχειριστικής Αρχής του ΕΣΠΑ, στην Authorwave για τη χορηγία του βραβείου για το Διεθνές Διαγωνιστικό και ειδικά στον κ. Παναγιώτη Μπίσδα, στην ARTWORKS και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος με ιδιαίτερη αναφορά στην κ. Κάθριν Εμπειρίκος, καθώς και στο ΕΚΚΟΜΕΔ και ειδικά στον κ. Λεωνίδα Χριστόπουλο και την κ. Αθηνά Καρτάλου. Ευχαριστούμε επίσης τους εκπροσώπους πρεσβειών και ινστιτούτων, τα μέλη των κριτικών επιτροπών, το Δ.Σ. και τους συνεργάτες της Ταινιοθήκης, τους εργαζόμενους στο ΕΣΠΑ και τους εθελοντές.

Μαρία Κομνηνού
Καλλιτεχνική Διευθύντρια του 14ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας