Σύνοψη της υπόθεσης Ο Μανώλης Σγουρός, ο νεότερος απόγονος μιας αδούλωτης κρητικής γενιάς, επιστρέφει, παλικάρι πια, στη γη των προγόνων του και γίνεται επιστάτης στα κτήματα του καπτάν- Θανάση στον οποίον όμως έχει παρουσιαστεί με άλλο όνομα, ως Μανώλης Ξυλαδάκης. Με το ίδιο όνομα γνωρίστηκε και με μια κοπέλα, τη Μαρία, εγγονή του καπτάν-Θανάση. Πρόθεσή του είναι να κρατήσει κρυφή την ταυτότητα και την καταγωγή του, επειδή έχει βάσιμους λόγους να πιστεύει πως οι Τούρκοι θα αφανίσουν οποιονδήποτε σχετίζεται μαζί του. Αναγνωρίζεται όμως από τον καπτάν-Σήφη ο οποίος αποκαλύπτει το μυστικό στον παπα-Δημήτρη και έρχεται σε επαφή με τους άλλους καπεταναίους, οι οποίοι θέλουν να ξεκινήσουν εκ νέου αγώνα ενάντια στον κατακτητή, όπως έκαναν και οι προγονοί τους. Ο έρωτας του Σγουρού για τη Μαρία, που τον συμπαθεί επίσης, τον ωθεί να υπονομεύσει τα σχέδια ενός Ιταλού ο οποίος θέλει να την παντρευτεί για να βάλει χέρι στα πλούσια σε μεταλλεύματα κτήματα της φαμίλιας της. Κι όταν αυτός ο τελευταίος τον καταδίδει στους Τούρκους, οι ηρωικοί Κρητικοί σπεύδουν να τον σώσουν, μεταδίδοντας με την πράξη τους τον σπινθήρα μιας γενικής εξέγερσης.